Söke Ovasının ortasında yer alan Milet (Miletos) antik dönemde Latmos körfezinin girişinde yer alan önemli bir liman kenti ve İyonya’nın merkeziydi. Üstelik burada bilimin ve felsefenin temeli atılmıştı. Büyük Menderes nehrinin getirdiği alüvyonlar civardaki Priene ve Heraklia gibi kentlerle birlikte Milet’inde 8 km kadar kıyıdan uzaklaşmasına neden oldu, kentin karşısında yer alan Lade Ada­sı Söke Ovasının ortasında bir tepeye; Latmos Körfezi ise Bafa Gölü’ne dönüştü.

Milet’in Tarihi

Milet’in İyonya’nın en eski kenti olduğu ve ilk olarak MÖ 16. yüzyılda Giritli kolonicilerce kurulduğu sanılıyor. Antik kaynaklara göre Milet’in ilk yerleşimcileri Karyalılar ve Leleglerdi. Daha sonra Yunanistan’dan Anadolu’ya yeni koloniciler gelip yerleşmiş ve bunlar başta Milet olmak üzere İyonya halkını oluşturmuştu.


MÖ 7. yüzyılda Milet büyük bir denizcilik ve ticaret merkezi durumuna gelmiş. Miletliler; Akdeniz, Marmara ve Karadeniz kıyılarında aralarında Sinop, Giresun ve Trabzon gibi kentlerin de bulunduğu 90 civarında koloni kurmuşlar ve böylece zenginleşmişler. Gelişen ekonomi, sanayi ve ticaret, iktidarın soylulardan sanayici ve tüccarın eline geçmesini sağlamış, bu gelişmeyi köleci demokrasileri kuran siyasal ve sosyal reformlar izlemiş. Bu süreçte gelen siyasal özgürlükler o döneme kadar hiçbir toplumda görülmemiş ölçüde bilimsel araştırma ve düşünce özgürlüğünü de getirmiş ve bu da felsefenin doğuşunu sağlamıştı.

Milet’in Önemli Şahsiyetleri

Milet'li doğa filozofları, dinsel kaygılardan sıyrılarak objektif araştırma yöntemiyle Mezopotamya ve Mısır’dan aldıkları bilgiyi bilime dönüştürdü ve kent İyonya’nın sanat, bilim ve felsefe merkezi olarak parladı. Başta Thales olmak üzere Milet'li felsefeciler yeni dönemin öncüsü olmuş, modern bilim ve felsefenin dolayısıyla uygarlığın temeli burada atılmıştı.

Antik dönemin yedi bilgesinden biri olarak kabul edilen Thales’in öncülük ettiği doğa felsefesi akımı, Dünyada olup bitenleri hikmetinden sual edilmeyen tanrılarla değil doğanın yasalarıyla açıklamayı esas alıyordu. MÖ 6. yüzyılda kurulan felsefe okulu Milet Okulu olarak anıldı. Felsefe tarihinin ilk okulunu kuran doğa filozofları özgür düşünce yöntemiyle, dinsel dogmalardan ve doğaüstü inançlardan kurtularak pozitif bilimin temellerini atmışlardı. Büyük filozoflar Thales, Anaksimandros, Anaksimenes, Coğrafyacı Hekataios, şair Timotheos, ilk kent plancısı Hippodamos ve Ayasofya’nın mimarı İsidoros Miletli’ydi.

Roma döneminde Asia Eyaletinin önemli bir kenti olan Milet anıtsal eserlerle donatıldı, ancak Latmos Körfezi MS 3. yüzyılda dolunca kıyıdan uzaklaşmaya başladı. Bizans döneminde, kentin sınırları oldukça daralmış ve binalar tiyatronun çevresinde toplanarak, küçük bir köye dönmüştü. Milet, Türklerin Anadolu’ya gelmesiyle birlikte Balat olarak anılmaya başladı ve Menteşeoğulları’na başkentlik yaptı. Balat köyü 1955 depreminden sonra antik kentin 2 km dışına taşındı.

Milet’te Gezilecek Yerler

Günümüze sapasağlam ulaşmış görkemli tiyatrosu, agorası, Roma hamamları ve meclis binası Milet’in görülmesi gereken yapıları arasında. Antik kentin kutsal merkezi Delphinion başta olmak üzere Serapis ve Athena Tapınakları, üç Bizans kilisesi ve bir sinagog Milet’in diğer kalıntıları arasında. Milet’in taşınabilir eserlerinin çoğu Avrupa'daki müzelere götürülmüş, geriye kalanlar İstanbul Arkeoloji ve Milet müzelerinde sergileniyor.

Milet’te beylikler döneminin zarif camilerinden biri de bulunuyor. 1404 yılında Menteşoğlu İlyas Bey tarafından inşa ettirilen külliye; cami, medrese, kervansaray ve hamamlardan oluşuyor.

18 km uzaklıktaki Didim (Didyma) ise Milet kentinin kutsal alanı ve kehanet merkeziydi. Buradaki Apollon tapınağı Yunan mimarisinin başyapıtlarından biri. MÖ 3. yüzyılda inşa edilen tapınak Efes ve Sisam’dan sonra üçüncü büyük Apollon tapınağıydı. 108 sütunlu tapınağın iki yanında heykeller bulunan kutsal bir yolla Milet’e bağlanıyordu. Tapınağın girişinde Didim’in simgesi olan ve mitolojide kendine bakanı taşa çevirdiğine inanılan Medusa kabartması var.


Yapımının hiç bitmediği anlaşılan Apollon Tapınağı tarih boyunca gelecekten haber almak isteyenlerin uğrak yeri olmuştu. Apollon kehanetlerin babası olarak kabul ediliyordu ve bütün kehanet merkezleri onun adına inşa edilmişti. Her dönemde olduğu gibi Antik Yunan’da da gelecekten haber almaya çok önem veriliyordu. Didim’de gelecekten haberleri günümüzün falcı bacısı diyebileceğimiz bakire kahinler veriyordu ve ziyaretçiler onlara ulaşmak için kutsal yolu geçmek zorundaydı.

Rahibe, küçük bir kutsal kuyunun ya da yeraltı kaynağının yanında bulunan silindir şeklinde döner bir taş bloka oturur, tanrıların esinini almak için, yeraltı suyundan yükselen buharı solur ve ardından gelecekten haber veren mısraları söylemeye başlarmış. Daha sonra dış avluda bekleyen dilek sahibine altı mısralık şiirler verilirmiş. Hristiyanlık döneminde şeytan işi olarak görülen kehanet merkezleri yasaklanmış ve bu tapınağın içine de bir kilise inşa edilmiş.

Milet Müzesi

Miletos antik kentindeki tiyatronun yakınında yer alan yerel müze, 1973'de açılmıştır. Milet Müzesi'nde, Miletos, Didim ve Priene ören yerlerinden çıkarılan çeşitli dönemlere ait eserler, Büyük Salon, Orta Salon ve Küçük Salon olmak üzere üç salonda sergilenmektedir.

Didim’in Mavi Bayrakları Plajları

Didim günümüzde ünlü kumsalı Altınkum’la özdeşleşmiş bir tatil merkezi. Üçüncü Koy, Tuntaş, Yeşilkent ve Saklıcennet gibi on mavi bayraklı plajı daha var Didim’in. Kafayı dinlemek isteyenler içinse Akbük iyi bir seçenek. Üstelik 55 kilometreyi bulan sahil şeridindeki 40 koyun çoğu bakir.

Didim çevresinde görülecek çok yer var. Milet, Priene gibi antik kentlere de, Bafa Gö­lüne çok yakın. Ayrıca yakın çevresinde Akköy, Akyeniköy gibi kimliğini kaybetmemiş Ege köyleri de var.

Yapmadan Dönme!

» Milet'i gezmeden,
» Apollon Tapınağını görmeden,
» Akköy ve Akyeniköy'ü dolaşmadan,
» Altınkum plajında yüzmeden, DÖNME!

Milet’te Ne Yenir?

Yöreye özgü lezzetler arasında Kulak Çor­bası, zeytinyağlı börülce, sarmaşık ve kedirgen kavurma, etli enginar ve ayran bö­reği başta geliyor.

Milet Antik Kenti Nerede, Nasıl Gidilir?

Milet-Didim arası 18 km. Didim ise İzmir'e 173 km, Ankara'ya 704 km ve İstanbul'a 782 km uzaklıkta, en yakın hava alanı ise Bodrum'da.