Doğada Kırıklar ve Müdahale Şekilleri
Bir kuvvet zoruyla kemik bütünlüğünün bozulmasına kırık denir.
Kırık çeşitleri şunlardır:
- Kapalı kırık: Deri bütünlüğü bozulmamıştır. Kemiklerden biri ya da ikisi de kırılmış olabilir.
- Açık kırık: Deride açık yara vardır ve kemik uçları dışarı çıkmıştır. Kanama olur ve sinir ve damarlar zedelenmiştir.
- Parçalı kırık: Kemikler birden fazla yerden kırılmıştır.
- Çatlaklar: Kemikler boyuna ve enine bir baskı ya da çarpma sonucunda çatlayabilirler.
Şekil 1 - Kemik kırıkları Kırık Belirtileri
- Bölgenin hareket ettirilmesi ile artan yoğun ağrı vardır.
- Mide bulantısı ve baş dönmesi olabilir.
- Şekil bozukluğu oluşmuştur. (Kırık organ diğer sağlam organ ile karşılaştırıldığında hemen anlaşılır.)
- Kırık olan bölgede şişlik ve kanama sonucu deride morarma oluşur.
- İşlev kaybı oluşmuştur.
- Hareketlerde kısıtlanma vardır.
Kırığın Yol Açabileceği Olumsuz Durumlar
- Kırık yakınındaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve sıkışma olabilmektedir. (Kırık bölgesinde nabız alınamaması, soğukluk, solukluk, aşırı hassasiyet oluşabilir.)
- Kanamaya bağlı şok geçirebilir.
- Açık kırıklarda enfeksiyon riski görülebilir.
Kırıklarda İlk Yardım ve Müdahale
- Yaşamı tehdit eden başka yaralanma varsa öncelik ona verilir.
- Hasta ya da yaralı çok az hareket ettirilmesi gerekir.
- Ani hareketlerden kaçınılır. Kırık kemik düzeltilmeye çalışılmamalıdır.
- Kırık kolda ise şişlik oluşacağından yüzük, saat vb. takılar ya da eşyalar çıkartılmalıdır.
- Kırık bölge hareket ettirilmemelidir. Varsa atel kullanılmalıdır.
- Açık kırık varsa tespitten önce yara üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır.
- Kırık olan bölge, bir üst ve bir alt eklemi de içine alacak şekilde ateller ile karton, tahta vb. sert cisimle tespit edilip sabitlenmelidir. (Sağlık ekiplerinin ulaşamayacakları ve taşıma yapılması gereken durumlarda yapılması elzemdir.)
- Tespit edilen bölge yukarıda tutularak dinlenmeye alınmalıdır.
- Kırık bölgede 3-5 dk aralıklarla nabız ve deri rengi kontrol edilmelidir.
- Hasta sıcak tutulmalı ve sürekli kontrol edilmelidir.
- Kırık bölge kol ve el ise kalp hizasında bir bez ya da sargı bezi ile sabitlenmelidir.
- Bacak kırıklarında hasta düz bir yere yatırılmalı ve sert bir malzeme ile kırık bölgesinin üzerinden ayak sabitlenmelidir.
- Kafatası kırıklarında bir bandaj ile kırık bölgesi temizlendikten sonra sabitlenmelidir.
- Boyun ve omurilik kırıklarında hasta yerinden oynatılmadan sabitlenmelidir.
- Tıbbi yardım (112 sağlık ekiplerinden) istenmelidir.