Osmanlı döneminde Rumların en yoğun olarak yaşadığı yerlerden biri olan Mudanya'da Eski Caminin batısında Rumlar, doğusunda Türkler oturuyormuş. Mübadeleyle Yunanistan'a gönderilen Rumlar Halkidiki Yarımadasında Mudanya'ya benzeyen bir yerde Nea Moudania (Yeni Mudanya) kasabasını kurmuşlar.


Mudanya'nın eski Rum mahallesine Giritli mübadiller yerleştirilmiş. Giritlilerin ot yemekleri dillere destan, Mudanya'da yaşayan Giritliler de Rodika, Asfaraça, Avronez gibi onlarca ottan yemek yapıyorlar. Anlatılanlara göre Girit'ten gelen mübadiller daha gemiden iner inmez ot toplamaya başlayınca yetkililer onların açlıktan ot yediklerini sanarak engel olmaya çalışmış. Öyle ki ot meraklar alay konusu bile olmuş, ilk zamanlar Mudanya'nın yerlileri Giritlilerle "eşeklere ot bırakmadılar" diye alay etmişler. Giritliler şimdi Mudanya'nın hakimi, belediye başkanları bile hep Giritlilerden seçiliyor.


Giritliler (Halitpaşa) Mahallesi iki ya da üç katlı ahşap ve cumbalı Rum evleriyle dolu. Mudanya'da şimdi kültür merkezi olarak kullanılan bir Rum kilisesi ile Halilağa Camisi ve Hacı Mehmed Ağa Camisi adlarında iki tarihi cami de var. Mudanya'nın en önemli tarihi yapısı ise Mütareke Evi. Müzede Mudanya Mütarekesiyle ilgili belgeler,fotoğraflar ve eşyalar sergileniyor.

Mudanya'nın merkezi 20. yüzyıl başındaki dokusunu büyük oranda korusa da etrafındaki zeytinlikler zevksiz beton bloklarla dolmuş. İlçede sanayinin olmaması nedeniyle havası temiz, öğleden sonraları çıkan poyraz da yaz aylarında Mudanyalıları serinletiyor.

Mudanya İskelesi eskiden Bursa'nın dünyaya açılan kapısıydı. Hatta 1953 yılına kadar Bursa Mudanya arasında tren çalışıyordu. Demir yolundan geriye istasyon binaları yadigâr kaldı. Mudanya'daki gar binası ise lüks bir otel oldu.

Mudanya'nın ilerisinde geçmişte Rumların da yaşadığı iki yerleşim var. Bunlardan ilki Kumyaka (Siği) köyü. Kumyaka bin yıllık kilisesi ve ahşap Rum evleriyle adeta zamana meydan okuyor.

Kumyaka'dan sonra Zeytinbağı yani Tirilye kasabası geliyor. Etrafı uçsuz bucaksız zeytinliklerle kaplı olan Trilyede iki ya da üç katli Rum evleriyle, tarihi yapılar mimari dokuyu oluşturuyor. SIT alanı ilan edildiği için 20. Yüzyıl başındaki durumunu korumayı başaran Tirilye adeta bir film platosu gibi, zaten son yallarda yapımcıdan gözdesi olan kasaba da birkaç televizyon dizisi çekildi. Bu nedenle birden bire ünlenen kasabaya turlar düzenlenmeye başlandı.


Eski bir Bizans kilisesi olan Fatih Camisi Tirilye'nin en önemli tarihi yapısı. Halk arasında Kemerli Kilise olarak adlandırılan Panagia Pantobalissa Kilisesi de eşsiz resimleriyle dikkat çekiyor. Tirilye siluetinin en belirgin unsurlardan biri de Taş Mektep, 1988 yılına kadar ilk ve ortaokul olarak kullanılan eski Rum okulu şimdi kaderine terk edilmiş okulun yanında Dündar Evi olarak bilinen Hagios İoannes Rum Kilisesi var.

Yapmadan Dönme!

» Mütareke evini görmeden,
» Tirilye'nin sokaklarında dolaşıp tarihi keşfetmeden,
» Kumyaka'yı görmeden,
» Ot yemeklerinden tatmadan, DÖNME!

Mudanya’da Ne Yenir?

Tiriye'de Bursa yöresine özgü bir hamur işi olan cevizli lokumun tadına bakmak gerek. Bunun için 180 yıldır yalnızca sabahları açık olan simit fırınına uğramanız gerek. Girit mutfağının vazgeçilmezi olan ve 27 farklı ottan yapılan yemek de çok ünlü. Girit usulü kabak ve terbiyeli oğlak da Mudanya'ya özgü lezzetlerden.

Mudanya Nerede ve Nasıl Gidilir?

İstanbul’dan Mudanya'ya gelecekler için en kolay ulaşım yolu Yenikapı-Güzelyalı (Bursa) hızlı feribotu, Güzelyalı iskelesinden Mudanya’ya minibüsler çalışıyor. Mudanya Tiriye arası 10 km. Karayoluyla gelenler ise Yalova Gemlik Kurşunlu rotasını izleyerek Mudanya'ya ulaşabilir, Bursa'ya 32 km uzaklıktaki Mudanya'yla Bursa arasında düzenli otobüs ve minibüs seferleri yapılıyor.