Yıldırım ve Şimşek Belirtileri
Yıldırım bulut ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmaları olarak tanımlanır. Yıldırım, zikzaklı bir yol takip ederek kollar halinde aşağı doğru iner ve toprağa aktarır kendini. Genellikle şiddetli bir yağmurla birlikte görülür. Dağlarda ve doğada oluşan yıldırım ve şimşekler çok tehlikeli ve ölümcül olma ihtimalleri yüksektir. İnsan hayatını tehdit eden doğa afetlerinden biri de yıldırım çarpmasıdır. Bu tehlike günümüzde giderek artmaktadır. Yıldırım çarpmalarının çoğu açık alanlarda gerçekleşmektedir. Konutlardaki yıldırım çarpmaları ise daha çok telefon görüşmeleri sırasında yaşanmaktadır. Yıldırım çarpmaları çoğunlukla ölümle veya sakat kalmayla sonuçlandığı gibi işitme kaybı, yanma ve şiddetli elektrik çarpması da diğer etkileri arasında yer almaktadır.
Şimşek elektrik yüklü bir bulut ile diğer bir bulut arasındaki elektrik boşalmasıdır. Önceden tahmin edilmesi oldukça zordur. Fakat belli hava koşullarında meydana gelirler.
Yıldırım ve şimşek oluşmasında meteorolojik şartların yanı sıra yer yüzeyinin durumu da çok önemlidir. Yüksek binalar, ağaçlar, keskin ve sivri kayalar ve metalik eşyalar gibi iyonlaştırıcı malzemeler yıldırım ve şimşek oluşumu için uygun koşullar hazırlarlar.
Doğada can ve mal kaybını en aza indirebilmek için aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınmalıdır:
- Yüksek bina ve yapılarda (minare gibi) paratoner (yıldırımsavar) kullanılmalıdır.
- Yıldırım ve şimşek riski olan havalarda ağaçlık, kayalık ve yüksek noktalardan, bayrak ve telefon direkleri gibi yüksek objelerden uzak durulmalı.
- Üzerimizdeki metallerde uzaklaştırılmalıdır. (bıçak, kazma, vb.)
- Metalik eşyalardan uzak durulmalı ancak otomobillerin lastikleri yalıtkan olduğu için otomobil içleri güvenli yerlerdir.
- Açık arazide iseniz yere çömelerek oturup beklemelisiniz, kesinlikle yere yatmamasınız.
- Su üzerinde iseniz derhal karaya çıkmaya çalışmalısınız, sulak alanlardan uzak durulmalısınız.
- Şemsiye gibi sivri metal içeren eşyalar kullanılmamalıdır.
- Açık arazide gruplar halinde durulmamalıdır.
- Radyo, telefon, telsiz ve GPS gibi cihazlar kapatılmalı ve ıslanmamaları sağlanmalıdır.
- Saçlar dikilir ve elektriklenmeye başlarsa hemen olduğunuz yerden uzaklaşmalısınız.
Şekil 1 Yıldırım ve şimşek düşmesi