Söke'nin 15 km güneyinde, Güllübahçe’de yer alan antik İon kenti.
![Priene Antik Kenti]()
İonia Birliğinin siyasal ve dinsel merkezi Panionion, Priene'nin toprakları içinde bulunduğundan, kent İonia'nın en eski yerleşmelerinden biridir. Efsaneye göre, Atina'nın efsanevi kralı Kodros'un torunu Aipytos'un kurduğu kentin ilk olarak nerede bulunduğu bilinmemektedir. Kentin bu ilk yerinden günümüze sadece Athena Portresi olan bir sikke ulaşabilmiştir.
371 m yüksekliğinde bir tepe üzerindedir. Yedi Bilge'den biri olan Bias'ın, MÖ 6. yüzyıl başlarında bu kentte yaşadığı söylenmektedir. Kent, MÖ 495'deki Lade Deniz Savaşı'na 12 gemiyle katılmıştır. Daha sonra Atina'nın önderliğindeki Attika-Delos Deniz Birliği'ne üye olmuştur. Priene, Atina'nın yardımlarıyla MÖ 350'de bugünkü yerinde yeniden kurulmuştur. O dönemde denize daha yakındır ve Naulokhos adında bir limana sahiptir.
Tarihinin hiçbir döneminde önemli bir siyasal rol oynamayan kent, başlangıçta Atina'ya bağlanmıştır. MÖ 334'te Büyük İskender Priene'ye gelmiş ve Athena Tapınağı'nın tamamlanması için destek vermiştir. Kent daha sonra Bergama Krallığı'nın, MÖ 2. yüzyıl ortalarında da Roma'nın egemenliğine girmiştir. Menderes'in getirdiği alüvyonlar Priene'yi denizden oldukça uzaklaştırmıştı ve bu nedenle Roma döneminin sonlarında önemini yitirmiştir. Doğu Roma (Bizans) yönetimi sırasında,
Efes'e (Ephesos) bağlı bir piskoposluk merkezi olmuştur. 13. yüzyılda deprem ve sıtma nedeniyle terk edilmiştir.
Priene Hippodamus planında kurulan helen kentlernin en eski örneklerindendir. kent, iyi korunmuş caddeleri ve yapılarıyla İlkçağdaki görünümünü korumaktadır.Priene'de kazı çalışmaları ilk kez 1895 yılında, Cari Humann tarafından başlatılmıştır. Bu çalışmaları 1898 yılında kadar T. VViegand yönetmiştir, daha sonra kazı çalışmalarını Wolf Koenigs sürdürmüştür. Bir su kemeri ile getirilen su, kentin kuzeydoğusundaki üç havuzda dinlendirildikten sonra toprak künklerle halka dağıtılmıştır. Kentin en yüksek yerinde, kayalık bir teras üzerinde bulunan
Athena Tapınağı, Priene'nin en eski ve en önemli yapısıdır. Ünlü mimar Pytheos tarafından MÖ 4. yüzyılın üçüncü çeyreğinde inşa edilmiştir. Tapınağın sunağından yalnızca temellerinin bir bölümü günümüze ulaşabilmiştir. Kentin kuzeydoğusundaki
tiyatro, Helenistik dönem tiyatrolarının iyi korunmuş ve dikkat çekici örneklerinden biridir. MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısında yapılan tiyatro, Roma dönemindeki değişiklik ve eklere karşın, Helenistik karakterini korumaktadır. 5 bin kişiyi alabilecek 50 sıradan oluşan oturma yerleri arasına, eşit aralıklarla 6 dar merdiven yapılmıştır.
130 m yükseklikte bir tepe üzerindeki
Demeter Kutsal Alanı, Priene'deki en eski tapınma yerlerinden biridir. Kutsal alanının batı ucunda tapınak yer almaktadır. Ana girişin biraz ilerisinde, sağda bir sunak vardır. MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Yukarı Gymnasium, bir avlunun çevresindeki odalardan oluşur. Gymnasium'un kuzeyinde. Roma dönemine tarihlenen bir hamamın kalıntıları vardır. Avlunun batısında küçük bir tapınak, onun doğusunda Doğu Roma (Bizans) döneminden bir havuz bulunmaktadır. Kentin güneyindeki Aşağı Gymnasium oldukça iyi durumdadır. Avlusu, Dor düzeninde dört stoa ile çevrilidir. Batı ve kuzey stoalanın arkasında okuma salonları, eğitim odaları yer almaktadır. Aşağı Gymnasium'un bitişiğindeki stadyum 191 m uzunluğunda ve 6 m genişliğindeki üstü açık bölümle, onun arkasındaki Dor düzenindeki stoadan oluşmaktadır.
Ana caddenin batı ucunda bulunan Kibele Evinden çıkarılan başsız Kibele heykelciği, İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.Kentin merkezini oluşturan agora (MÖ 3. yüzyıl), üç yönden Dor düzeninde stoa'lar, kuzeyden ise kentin ana caddesiyle çevriliydi. Batısında bir sıra dükkan yer alıyordu. Agorayı süsleyen heykellerin günümüzde yalnızca kaideleri ayaktadır. Agoranın tam ortasında. Tanrı Hermes'e adanmış bir sunak bulunmaktadır. Agoranın kuzeyinde yer alan 116 m uzunluğundaki kutsal stoa, Kapadokia Kralı VI. Ariarathes tarafından yaptırılmıştır. Agoranın doğu stoasma bitişik Zeus Olympios Kutsal Alanı'nın günümüze yalnızca temelleri ulaşmıştır. Kutsal stoanın doğu uzantısında yer alan bouleuterion, kentin en iyi durumdaki yapılarından biridir. Girişin karşısında ve iki yanında, basamaklar halinde oturma yerleri bulunmaktadır. Ortada, mermerden kabartmalarla süslü bir sunak vardır.
Büyük İskender Evi'nde bulunan Büyük İskender'e ait heykelcik Berlin Müzesinde korunmaktadır.
Kentin doğusundaki Mısır Tanrılarının Kutsal Alanı, Mısır tanrıları Isis, Serapis ve Anubis'e adanmıştır. Tapınak olarak kullanılan iki evden biri Kibele'ye, öteki Büyük İskender'e adanmıştır. Ana caddenin batı ucunda bulunan
Kibele Evi, beş gösterişsiz duvardan oluşan bir yapıdır. Kibele Evi'nin doğusunda Büyük İskender Evi'nde bulunmaktadır. Priene'deki Doğu Roma (Bizans) dönemi yapıtlarının en önemlisi, tiyatronun güneyindeki büyük Piskopos Kilisesi'dir.
Bölgeye çok yakın olan Myus (Myos) Antik Kenti Tanıtımı isimli konudan, kent hakkında bilgi alınız!
Priene Antik Kenti Nerede?
Aydın'a bağlı Söke'nin 15 km güneyindeki Güllübahçe mahallesinde yer alan Priene Antik Kenti'ne ulaşmak için; Söke merkezden Didim yolu üzerinden sağa ayrılan Güllübahçe mahallesine girerek yaklaşık 7 km sonra antik kente ulaşabilirsiniz.
